“ЖИ ойын ережелерін өзгертті. Ол біздің өміріміздің барлық салаларына еніп үлгерді”
Біздің “Galym-Galam” айдарының келесі кейіпкері – ISSAI деректерді талдау бойынша маманы Ақнұр Қарабай. Ақнұр 2018 жылы азаматтық құрылыс саласындағы инженерлік ғылым бакалавры дәрежесімен НУ-ды аяқтады. Кейіннен сол жылы ол “Болашақ” стипендиясын жеңіп алып, Глазго университетінде оқуын жалғастырды. Магистр дәрежесін алғаннан кейін оны BI International Graduate бағдарламасына қабылдады, онда Ақнұр өндірісте жұмыс тәжірибесін алды. Қазір бикеш ISSAI-де деректерді талдау бойынша маман болып жұмыс істейді. Біздің сұхбатымызда Акнур өзінің зерттеулері туралы, сондай-ақ жасанды интеллекттің біздің өмірімізге әкелетін мүмкіндіктері туралы айтты.
Ақнұр, ISSAI-де немен айналысасыз?
Соңғы бір жарым жыл ішінде мен бірнеше түрлі жобаларға қатысуға мүмкіндік алдым. Мен қосымша мүмкіндіктерді пайдалана отырып, Интернет заттарды және ғимараттарды ақпараттық модельдеуді интеграциялау жобасынан бастадым, ол жақында қайта басталады деп үміттенемін. Сонымен қатар, мен “Optimal Camera Placement” жобасымен жұмыс істеймін.
Пандемия басталғаннан бері біздің команда эпидемиялық симуляторлармен жұмыс істеді, олар туралы деректерді біз Интернетте жарияладық, содан кейін бірнеше рецензияланған журналдарда жарияладық. Біз өткен жылы локдаунның басында бірнеше сценарийді модельдедік. Біз алған сандар 2020 жылдың жазының соңында тап болған нақты жағдайға өте жақын болды. Кейін мен ISSAI және Үкімет жанындағы пандемия жөніндегі жұмыс тобында Назарбаев Университетінің өкілі болдым. Біз әртүрлі сценарийлерді модельдеумен айналыстық.
Сонымен қатар, мен қалалар сияқты үлкен аумақтарда камераларды оңтайлы орналастыру жобасына қатысамын. Осылайша біз көрінуді минималды ресурстармен барынша арттыра аламыз. Бұл өз кезегінде қалалық қызметтердің жұмысын, қауіпсіздікті, трафиктің жүктелуін бақылауды және т.б. жақсарту үшін жақсы ресурс болып табылады.
Сондай-ақ, қазіргі уақытта жас ғалымдар тобымен біз құрылымдық жобалауды оңтайландыру бойынша жобаны жүргізудеміз. Бұл жобаларда нейрондық желілерді қолдана отырып, біз құрылымдық элементтердің дизайнын оңтайландыруға тырысамыз. Бұл модель есептеу уақыты мен материалдарды тұтынуды едәуір қысқарта алады.
Неліктен сіз ғылымның осы саласын таңдадыңыз?
Қазіргі уақытта әртүрлі процестерді оңтайландыру және автоматтандыру, машиналық оқыту модельдерін енгізу кеңінен дамыған зерттеу бағыттарының бірі болып табылады. Бұл күндері біз машиналық оқытудың әртүрлі салаларға және өміріміздің әртүрлі аспектілеріне қалай енетінін көреміз Маған осы саланың инновациялылығы мен креативтілігі өте ұнайды, сондықтан мен бұл процеске қатысып, бірінші кезекте, ЖИ-ді азаматтық және құрылыс жобаларына біріктіруден бастағым келеді. Бұдан басқа, ISSAI-де жұмыс істеу жобалар шеңберінде әртүрлі салалардағы өз білімдерін кеңейтуге, үнемі дамуға, тұрақты жаңалыққа байланысты жұмысқа деген үлкен қызығушылық пен уәждемені сақтауға мүмкіндік береді.
Неліктен ЖИ және машиналық оқыту өндіріс үшін маңызды?
ЖИ ойын ережесін өзгертеді. Машиналарды оқыту модельдерін өнеркәсіпке және бизнеске интеграциялау шешім қабылдау процесіне де, жүйенің өзіне де қатты әсер етеді. Зияткерлік жүйелер адамның ауыр (кейде қауіпті) міндеттерін біртіндеп алмастырады және бізге үлкен артықшылықтар бере отырып, мүмкіндіктерімізді кеңейтеді. Енді біз деректердің үлкен көлемімен жұмыс істей аламыз және тиімділік пен кірістілікті одан әрі арттыратын және тез әрі дәл нәтиже беретін болжамдар жасай аламыз. Бұл бізге әртүрлі процестердегі тәуекелдерді азайтуға көмектеседі және ресурстарды тиімді пайдалануға ықпал етеді. Жасанды интеллект біздің өміріміздің барлық салаларына, мысалы, денсаулық сақтау, үкімет, көлік, сату, қаржы, мұнай және газ және т.б. енді. Осы тұрғыдан алғанда, дұрыс қолданылған жағдайда машиналық оқыту өндіріс пен бизнесті алға жылжыта алады.
Көбінесе адамдар жаңа технологияларға сенімсіздікпен қарайды. Бүгін де көптеген адамдарды ЖИ алаңдатады. Бұл қауіптенудің дәлелді себептері бар ма?
Менің ойымша, бұл сұрақ өте кең; мұнда контекст маңызды. Кейде бұл жаңа нәрсеге деген, ең болмағанда, адамдар бұл жаңа нәрсеге жақсы үйренгенге дейін әбден орынды реакция. Сондықтан бұл мәселеде пайдаланушылардың сауаттылығын арттыру өте маңызды. ЖИ алысқа барып, керемет нәрселер жасай алады, бірақ ақыр соңында, мұның бәрін адам басқарады. Менің ойымша, ЖИ адамның толық интеллектіне ие болғанша, біраз уақыт кетеді.
Бірақ егер біз киберқауіпсіздіктегі қараңғы ЖИ, deep fake және т.б. сияқты әртүрлі аспектілерді қарастыратын болсақ, менде бұл туралы нақты пікір жоқ. Алайда, қатаң этикалық нормалар мен белгілі бір алдын-алу шараларын сақтай отырып, адамзат жағдайдың кері жағын бақылай алады.
Болашаққа қандай жоспарларыңыз бар?
Келесі 3-4 жылда мен ISSAI-де жұмысымды жалғастыруды жоспарлап отырмын. Мен машиналық оқытудағы тәжірибемді одан әрі тереңдетіп, сондай-ақ ISSAI іске асыратын жобаларға қарапайым үлесімді қосқым келеді.