“Табиғи ресурстар және тұрақты даму тақырыбы бойынша жұмысты жалғастырғым келеді”
Бүгін біздің NU step to PhD айдарымыздың қонағы – Абылай Досмағанбетов. Осы жылы Абылай Назарбаев Университетінің Жоғары мемлекеттік саясат мектебінде мемлекеттік саясат бойынша диссертация қорғады. Докторантураға түскенге дейін ол тау-кен өндіру компаниясында және жеке секторда жұмыс істеді.
1. Абылай, зерттеуіңіз жайлы айтып беріңізші. Сіздің диссертациялық жұмысыңыз қандай тақырыпты зерттеуге арналды?
Менің зерттеуімнің тақырыбы – “Өндіруші салалардың ашықтығы бастамасы (ӨСАБ) және тұрақты даму”. ӨСАБ – бұл ресурстарға бай елдерді мұнай, газ және тау-кен өнеркәсібі сияқты өндіруші салалардан алатын табыстарын ашуға ынталандыратын халықаралық ұйым.
Менің зерттеуім, атап айтқанда, институционалдық базаны жақсарту, шетелдік және ішкі инвестицияларды тарту, экономикалық дамуды жеделдету және кедейлікті азайту үшін елдердің ӨСАБ-қа қатысуының тиімділігін анықтауға бағытталған. Зерттеуде ӨСАБ және ішкі инвестициялар, сондай-ақ олардың бұрын зерттелмеген кедейліктің төмендеуімен байланысы қарастырылғанын атап өткен жөн. Бұдан басқа, ӨСАБ және Орталық Азия тұрғысында даму бойынша зерттеулер аз екенін ескере отырып, біз өңір елдері бойынша ӨСАБ бойынша Әзірбайжан мен Қазақстанның мысалдарына негізделген бірнеше тақырыптық зерттеулер әзірледік.
Зерттеу қайталама деректерді сандық талдауды қамтыды. 30 жыл ішінде табиғи ресурстарға бай 62 ел бойынша әртүрлі экономикалық, әлеуметтік және саяси деректерді қамтитын мәліметтер базасы құрылды (ХВҚ жіктеуіші).
Менің зерттеуімде азаматтар мен жалпы қоғамның әл-ауқаты мен өркендеуіне тікелей әсер ететін, институттар, инвестициялық климат және әлеуметтік-экономикалық әл-ауқат сияқты, тұрақты дамудың маңызды аспектілері қарастырылады. Талдау нәтижелері ӨСАБ тұрғысында саясаттың бірнеше нұсқаларын айқындауға және ұсынуға мүмкіндік берді, мысалы, мемлекеттік басқарудың тиімділігін, реттеу сапасын арттыру, шетелдік инвестицияларды көтермелеу және экономикалық өсуді ынталандыру. Зерттеу нәтижелері ӨСАБ-ға мүшелік сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес, құқықтық базаны жақсарту, ішкі инвестицияларды тарту және кедейлікті азайту үшін тиімсіз екенін де көрсетті. Сонымен қатар, Әзірбайжан мен Қазақстанның мысалдарына негізделген ӨСАБ-тың бірнеше тақырыптық зерттеулері инвестициялық климат пен экономикалық өсу қысқа мерзімді, және де ұзақ мерзімді перспективада ӨСАБ-ға мүше ел болуға негізгі ынталандыру екенін көрсетті.
- Диссертациямен жұмыс жасау барысында сіз үшін кімнің қолдауы маңызды болды?
Докторлық диссертацияны жазу барысында менің жетекшілерім – деканның ғылыми жұмыстар жөніндегі орынбасары және доцент Риккардо Пелиццо және доцент Симеон Нановский көмектесіп, қолдау көрсетті. Мен сондай-ақ GSPP қауымдастығына және отбасыма ризамын. GSPP-де оқып жүрген кезімде маған қосымша білім алуға және зерттеу тәжірибемді кеңейтуге көмектесетін ассистент-зерттеуші және оқытушы ретінде жұмыс істеу мүмкіндігі болды. Мен “Салауатты мемлекеттік саясаттың жаңа перспективалары” тақырыбындағы APPAM 2020 халықаралық конференциясы және “Тәуекел, ұтымдылық және тұрақтылық” тақырыбындағы GSPP 2019 конференциясы сияқты, бірнеше халықаралық конференцияларға қатыстым. Мен Еуразиялық хаб ұсынған “Орнықты дамуға арналған табиғи ресурстар” онлайн-курсынан өттім. Сонымен қатар, мен “Практикалық сараптамалық бағалау” курсын бітірдім (Publons Academy).
- Алдағы жоспарларыңыз туралы айтып берсеңіз
Мен табиғи ресурстар және тұрақты даму тақырыбы бойынша жұмысты жалғастырғым келеді. Дәлірек айтқанда, мені ғылыми-зерттеу институттарында және/немесе аналитикалық орталықтарда тиімді басқару, инвестициялық/іскерлік климат және экономикалық даму сияқты салалардағы қолданбалы сандық (эконометрикалық) зерттеулер мен аналитикалық жұмыстар қызықтырады.
- Болашақ докторанттарға сіздің ұсыныстарыңыз/тілектеріңіз?
Оқудың алғашқы екі жылында мықты іргелі білім алу және оны соңғы екі жылда қолдану өте маңызды. Алайда, мен докторанттарға өз зерттеулерін мүмкіндігінше ертерек бастауға кеңес беремін, өйткені диссертацияны әзірлеу және жазу кезінде зерттеу (сәйкестендіру) стратегиясы өзгеруі мүмкін. Сондай-ақ, жетекшілермен (басшылармен) жүйелі кеңес жүргізу және олардың пікірлерін ескеру маңызды. Сонымен қатар, қажет болған жағдайда оны толықтыру және түзету үшін кандидаттық диссертациямен жүйелі түрде жұмыс істеу өте маңызды. “Қатал дағдылар” академиялық ортада, сол сияқты өнеркәсіпте де болашақ мансаптың негізі болып саналғанымен, мен тиімді презентация мен қарым-қатынас үшін өте маңызды “жұмсақ дағдыларды” дамытуды да ұсынамын. Мен қазіргі және болашақ докторанттарға осындай қиын, бірақ сонымен бірге қызықты әрі тартымды саяхатта жақсылық пен сәттілік тілеймін!