Денсаулық пен қауіпсіздікті қорғау күзетінде
Бүгінгі таңда ұйымдар қызметкерлердің денсаулығын сақтау және еңбек қауіпсіздігі саласында жақсы көрсеткіштерге қол жеткізу мен қолдау көрсетуге қызығушылық танытуда. Бұл ұйымдардың өз қызметкерлеріне қамқорлық жасауға, олардың денсаулығын сақтау мен нығайтуға, табысты және қауіпсіз еңбек ету үшін қолайлы жағдайлармен қамтамасыз етуге ұмтылуымен байланысты, осының барлығы нәтижесінде ұйым қызметінің тиімділігін арттыруға мүмкіндік береді.
Назарбаев Университетінде де бұл мәселеге көп көңіл бөлінеді. Біздің сұхбаттасушымыз – Денсаулық сақтау және еңбек қауіпсіздігі департаментінің директоры Марат Тавасов Университеттің кампусында денсаулық сақтау мен еңбек қауіпсіздігі шараларын қамтамасыз ету үшін қандай жұмыстардың жасалып жатқаны туралы айтып береді.
Университетте денсаулық сақтау және қауіпсіздік саласындағы Өзіңіз басқарып отырған бөлімшенің рөлі қандай?
Кез-келген ұйым өзінің қызмет ету және даму заңдарына сәйкес әрекет ететін біртұтас организм болып табылады, оның элементтерінің әрқайсысы биоағзадағы үдеріс сияқты өте маңызды және құнды. Сондықтан оның құрамдас бөлшектерінің әрқайсысының қалыпты қызметі үшін барлық қажетті жағдайлар жасау өте маңызды болып табылады. Еңбек қызметі процесінде қызметкерлердің денсаулығын және олардың қауіпсіздігін қорғау жүйесі жүйелі сипатта болуы және мынадай іс-шаралардың тұтас кешенін: қауіпсіз оқу және жұмыс ортасын құрудан бастап бірқатар құқықтық, әлеуметтік-экономикалық және басқарушылық міндеттерді іске асыруға дейін іске асыруды көздеуі тиіс.
Біздің департамент 2015 жылы құрылды. Денсаулық сақтау және еңбек қауіпсіздігі саласында туындайтын мәселелерді қарау және шешу бойынша күнделікті жұмыстардан басқа, біз сондай-ақ денсаулық сақтау және еңбек қауіпсіздігін басқару жүйесін әзірлеумен және енгізумен айналысамыз, Университет аумағында денсаулық сақтау және еңбек қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі іс-шараларды үйлестіреміз. Біздің міндетіміз – Университетте денсаулық сақтау және еңбек қауіпсіздігі мәселелері бойынша білім мен арнайы дайындық деңгейін арттыруға ықпал ету, Университет аумағындағы төтенше жағдайларды жоспарлауға және әрекет етуге қатысу.
Тұрақты негізде біз жаңадан келген студенттер мен қызметкерлерге қауіпсіздік және еңбекті қорғау шаралары бойынша нұсқама беруді ұйымдастырамыз, осы талаптарды олар Университеттің кампусында қауіпсіз тұру және оқу үшін білулері және сақтаулары керек. Денсаулығына жоғары қауіпі бар жұмыспен айналысатын (мысалы, зертханаларда, қазандықта, шеберханада жұмыс істейтін) қызметкерлер үшін біз кәсіпорындағы еңбек қауіпсіздігі мен еңбекті қорғау шараларымен, өрт-техникалық минимумымен таныстыруды ұйымдастыру мен қамтамасыз етуді қамтитын міндетті оқытуларды жүргіземіз.
Университетте ірі іс-шаралар өткізу кезінде біз кампустағы қауіпсіздік шаралары жөніндегі ақпараттық таратулар мен хабарландыруларды ұйымдастырамыз, өрт қауіпсіздігі шараларының сақталуын қадағалаймыз, қажет болған жағдайда медициналық қызметкерлердің немесе жедел медициналық жәрдем бригадаларының кезекшілігін қамтамасыз етеміз.
Жыл сайын өрт немесе өзге де төтенше жағдайлар болған жағдайда адамдардың денсаулығы мен өміріне қауіп төндірмеу мақсатында осындай жағдайларда қалай әрекет ету керектігін білуі үшін Университеттің қауымдастығына адамдарды ғимараттан эвакуациялау бойынша оқу-жаттығулар өткіземіз. Өкінішке орай, осындай жаттығуларға адамдардың көпшілігі әрдайым қатыспайды, оларға бұл белгілі бір ойын сияқты көрінеді. Дегенмен, адамдардың денсаулығы мен өміріне нақты қауіп төнген жағдайда мұндай білімнің маңыздылығын бағалау өте қиын.
Соңғы жылдары біз Университеттің барлық қызметкерлері үшін алғашқы көмек көрсету дағдыларына үйретуді ұйымдастырамыз. Осы мақсаттар үшін мен Ұлыбританияның стандарттарына сәйкес Американдық жүрек қауымдастығының стандарттарына және First Aid Instructor’s стандарттарына сәйкес BLS алғашқы жәрдем көрсету курсынан өтіп, сертификатталған нұсқаушы атағын алдым. Әрбір адамға алғашқы жәрдем көрсету негіздерін білу артық болмайды деп ойлаймын, себебі гипотезалық жағынан кез келген адам өмірінде дұрыс көрсетілген алғашқы көмектің арқасында басқа адамның өміріне байланысты болатын жағдайға тап болуы мүмкін. Осындай білімнің қажеттілігін сезінетін адамдарымыздың бар екендігі қуантады, себебі бізге білім алғысы келетіндер адамдардың саны аз емес.
Кампуста студенттер мен қызметкерлер үшін қандай медициналық қызметтер қолжетімді?
Біздің студенттер мен қызметкерлердің денсаулығына Университет тарапынан ерекше көңіл бөлінеді. Мәселен, қызметкерлер мен студенттерге ерікті медициналық сақтандыру бағдарламаларына қатысу ұсынылады, студенттер мен қызметкерлердің міндетті медициналық тексеруден өтуі қамтамасыз етіледі және бақыланады, бұл денсаулыққа байланысты мәселелерді уақтылы анықтауға, профилактикалық іс-шараларды жоспарлауға және өткізуге мүмкіндік береді. Жыл сайын кампуста тұмауға қарсы маусымдық вакцинация жүргізіледі.
Білікті медициналық көмекке қолжетімділікті жақсарту мақсатында 2018 жылдың қаңтарында UMC-мен мен бірлесіп, кампуста University Health Center медициналық орталығы ашылды, ол тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемі бойынша амбулаториялық-емханалық қызметтер, сондай-ақ студенттер, қызметкерлер және кампуста тұратын олардың отбасы мүшелері үшін ерікті медициналық сақтандыру шеңберінде қызметтер көрсетеді. Мұнда жалпы тәжірибелі дәрігерлер мен тар шеңберлі мамандардың қабылдаулары ұйымдастырылған, сондай-ақ диагностикалық және емдеу процедуралары, профилактикалық медициналық тексеру және скринингтер жүргізіледі.
Бүгінгі таңда менталды және эмоциялық денсаулық, «эмоциялық жану» мәселелері өзекті болып табылады. Университетте бұл мәселелер қалай шешіледі?
Әрине, психикалық денсаулықты қолдау қазіргі қоғамның, тек бізде ғана емес, бүкіл әлемде де маңызды мәселелердің қатарына жатады. Адам өмірінің қандай да бір кезеңінде психикалық денсаулық проблемалары қазіргі өмір ырғағын, әлеуметтік-экономикалық проблемаларды және қазіргі өмірдің көптеген стресстермен қанығуын ескере отырып, көптеген адамдарда пайда болады деп ойлаймын.
Бүгін Назарбаев Университетінде психологиялық кеңес беру бойынша арнайы қызмет жұмыс істейді. Дегенмен, бұл қызмет әзірше тек студенттермен ғана жұмыс істейді, бірақ менің білуімше, қызметкерлерге де арналған бірқатар іс-шаралар жоспарланып отыр.
Әрине, бізде психологтармен бірлескен іс-шараларды жүргізу қажеттілігі бар. Біз қызметкерлер мен оқытушылар үшін University Health Center, психологиялық кеңес беру орталығы және басқа да бөлімшелер қатысатын арнайы сессиялар мен кездесулерді өткізуді жоспарлап отырмыз.
Жалпы алғанда, ұжымда оң психологиялық атмосфераны қолдау үшін оның әрбір мүшесі сындарлы болуы керек, қызметтік келіспеушіліктерді жеке қарым-қатынасқа ауыстырмай, айтылған сынға төзіп қарау қажет деп санаймын.
Жиі стресс жұмыстағы шамадан тыс жүктемеден туындайды. Сондықтан дұрыс жұмыс режимін сақтау және сауатты тайм-менеджментті құру өте маңызды. Басшылар, менің ойымша, жұмысты неғұрлым тиімді жоспарлауы, қызметкерлерді тұрақты негізде жұмыстан кейін қалуға мәжбүр етпеуі, ал ағымдағы міндеттерді шешу үшін жұмыс уақытын барынша нәтижелі пайдаланулары тиіс.
Сондай-ақ, психологиялық жүктемемен және стресспен күресуге мүмкіндік беретін спортпен айналысу да өте маңызды. Айта кететін жәйт, биылғы жылы кампуста Жаңа атлетикалық орталық ашылды, ондағы жаттығуларға студенттер мен ОПҚ, сондай-ақ Университеттің барлық қызметкерлері мен олардың отбасы мүшелері қатыса алады. Бассейнге, жаттығу және басқа да залдарға бару бағаларының құны қолжетімді. Жалпы, кампуста салауатты өмір салтын ұстануға үлкен қолдау көрсетіледі. Спорт орталығында, ашық корттар мен спорт алаңдарында, тіпті студенттік жатақханаларда спортпен шұғылдануға мүмкіндік бар. Біздің спорт орталығымыз жыл сайын Университет қызметкерлері мен оның еншілес ұйымдары арасында спартакиада өткізеді, онда олар бір-бірімен әр түрлі спорт түрлерінен жарысып қана қоймай, өздерінің жақындарын, отбасы мүшелерін спортқа тартады.
Жалпы, салауатты өмір салтын ұстану өте маңызды. Мысалы, кампуста спирттік ішімдіктерді қолдануға болмайды. Темекі шегуге тек арнайы белгіленген жерлерде ғана болады.
Сондай-ақ, ұжымдағы жақсы өзара түсіністік, сыйластық, қолдау және қауымдық сезімді қалыптастыру үшін бейресми кездесулер мен тимбилдингтер өткізуді тәжірибеге енгізу қажет деп ойлаймыз, онда адамдар көбірек қарым-қатынас жасайтын және тиісінше бір-бірін жақсы түсінетін және құрметтейтін болады.
Бұл жерде бізде көпұлтты және мультимәдени орта бар, бірақ біз – бірыңғай құндылықтар мен мақсаттары бар біртұтас қауымдастықпыз, сондықтан біздің ортақ мақсатымыз – бұл сенім, өзара түсіністік және құрмет қағидаттарына негізделген өзіміздің университеттік субмәдениетімізді қалыптастыру.
НУ-да енгізуге жоспарланған қандай да бір қызықты идеялар немесе жаңалықтар бар ма?
Әрине, бізде жоспарлар көп. Олардың кейбіреулері іске асырылуда, ал кейбіреулері бастапқы, енді өне бастаған күйінде.
Мысалы, соңғы жарты жылда біз мектептердің, бөлімшелердің, ұйымдардың еңбек қауіпсіздігін қорғау саласындағы қызметі көрсетілетін еңбекті қорғау мен қауіпсіздікті басқару жүйесін орнату бойынша жұмысты әзірлеп жатырмыз. Бұл ауқымды құжат, онда қауіпсіздікті бақылауды жақсарту бойынша негізгі іс-шаралар көрсетілетін болады.
Сондай-ақ, Провост офисімен бірлесіп, зертханалық жабдықтар, үй-жайлар мен материалдар бойынша, техникалық байқау туралы ақпаратты қоса алғанда, техникалық байқаудан өткен қызметкерлер мен т.б. бойынша интеграцияланған базаны құрғымыз келеді. Бұл бізге кемшіліктерге дер кезінде ден қоюға және қауіпті жағдайлардың алдын алу бойынша тиісті шаралар қабылдауға, қажетті оқулар жүргізуге мүмкіндік береді. Айта кету керек, бұл жерде негізгі проблема мынада жатыр: көптеген адамдар жұмыс барысындағы ықтимал қауіп-қатерлерді көрмегендіктен, оқыту қажеттілігін түсінбейді. Бірақ біз кейіннен қайғылы салдарлармен жұмыс істеуден гөрі, алдын алу жұмыстарын жүргізу қажет деп ойлаймыз.
Жалпы, Университеттің бөлімшелері, мектептері, ұйымдары мен қызметкерлері арасындағы коммуникация, сондай-ақ олардың қызметін тиімді үйлестіру мәселелері, біздің ойымызша, қосымша назар аударуды және ретке келтіруді талап етеді.
Бұл мәселені шешу үшін Университетте екі үйлестіру комитеті құрылды, олар кампуста тұруға және оның қауіпсіздігі мен тартымдылығын арттыруға байланысты мәселелерді бақылайды және реттейді, жатақханаларда тұратын студенттер мен қызметкерлердің проблемалары мен тілектерін қарастырады.
Екінші комитеттің қызметі еңбек қауіпсіздігі мен еңбекті қорғау мәселелерімен байланысты, оның жұмысына Университеттің барлық мүдделі бөлімшелері қатысады. Бұл кампуста қауіпсіздікті қамтамасыз етуге байланысты туындайтын барлық проблемалар мен мәселелерді қарастыратын және оларды шешу жолдарын алқалы түрде табуға тырысатын жұмыс органы.
Біздің қызметіміздің жаңа бағыттарының бірі экология мәселелерімен байланысты – бұл экологияны қорғау жөніндегі талаптарды қамтамасыз ету, зертханалардан қалдықтарды жинау, шығару және кәдеге жарату. Біз Экологиялық кодекс талаптарына сәйкес қалдықтар мен шекті рұқсат етілген шығарындылардың паспортын жасауды жоспарлап отырмыз.
Осы жылдан бастап біз студенттердің оқуға түсу кезінде олардың денсаулық жағдайына байланысты құжаттарын қарауға және қабылдауға ат салыстық. Қазақстандық студенттер үшін – бұл бекітілген үлгінің нысаны, ал шетелдік студенттер үшін – Қазақстанға келгенге дейін толтырылуы тиіс арнайы әзірленген нысан. Бұл құжат Университетке оқуға түсу кезінде студенттер ұсынатын міндетті құжаттар тізіміне кіреді. Сонымен қатар, шетелдік студенттер бізге көбінесе медициналық тексеруден және сақтандырусыз келеді, немесе құжаттар қойылатын талаптарға сәйкес келмейтін жағдайлар болады, сондықтан біз барлық ұсынылған құжаттар мен анықтамаларды зерделеп, мұқият тексереміз. Осы жылы біздің бөлімшеде осы мақсаттар үшін арнайы бірлік – денсаулықты қорғау жөніндегі менеджер енгізілді, ол студенттермен тікелей жұмыс істейтін, оларға медициналық көмек көрсету мәселелері бойынша барлық қажетті ақпарат пен консультациялар беретін болады. Әсіресе, бұл біздің шетелдік студенттер мен оқытушылар үшін өзекті, өйткені мұнда олар әдеттегі әлеуметтік ортадан ерекше мүлдем басқа ортаға түседі. Сондықтан оларды бейімдеуге, олардың қажетті ақпаратқа қол жеткізуі мен қауіпсіз өмір сүруіне қатысты мәселелер біз үшін өте маңызды.